Eğitmenler
Aydın KILIÇ
Özgür ÜLKEM
İletişim:
Mail: bilgi@utfem.com
Tel: 0536 259 38 41
"Farklı yörelere ait halk oyunları kostümleri kurumumuz tarafından kiraya verilmektedir."
Yöre çalışmalarımız:
Çalıştığımız yöreler her eğitim yılı başında belirlenmekle birlikte, Artvin, Trabzon, Kırklareli, Kars, Van, Bitlis ve Diyarbakır yöreleri ağırlıklıdır.
TÜRK HALKOYUNLARI
Türk folklorunun önemli bileşenlerinden biridir. Köy ve kasabalarda oynanan yöresel oyunları ve yöresel kostümleri inceleyen bir bilim dalıdır. Ayrıca Türkiye'ye özgü ve yeni gelişmekte olan bir sanat dalıdır.
Türk folklorunun temelini halk oluşturmaktadır Bu yüzden de folklor, Halk oyunları anlamında kullanılmaktadır. Fakat bu yanlış bir tanımlamadır. Folklor bütün halk kültürünü (yemek, efsane, türkü vb.) kapsayan bir terimdir. Halkoyunları ise sadece yöresel dans ve giyimi kapsayan bir bölümüdür.
Türk halk oyunları çeşitlilik ve kapsam bakımından dünyada en dikkat çeken folklorik olgulardan birisidir. Şu kadar ki, Türk halk oyunları derlemeleri hala bitirilememiştir. Fakat çalışmalar devam etmektedir. Her köyün kendine has oyunları olması ve ekonomik şartlar bunu güçleştirmektedir.
Türkiye, halk oyunları açısından bir labolatuvar gibidir. Türkiye, köylerde tespit edilen 4000'in üzerinde oyun ile dünya üzerindeki en zengin oyun karakterine sahip ülke olarak tanımlanmaktadır. Çünkü bir kültür ve medeniyetler beşiği olan Türkiye'de, hemen hemen her yöresinde ayrı oyunlar, ayrı giysiler ve ayrı müziklere rastlanmaktadır. Bu da yurdun bu alandaki zenginliğinin bir göstergesidir.
Halk oyunları; diğer sanat dallarından farklı olarak, ait olduğu toplumun orijinal karakterlerini taşıyan, fertlerin müşterek duygu düşünce ve davranışlarını sergileyen, başkasına göre yalnızca güzel, ama kendi içinde ilgilenen kişinin dünyasını aydınlatma özelliğine sahip bir kültürel kimliktir.
Halk oyunları içinde barındırdığı melodi, ritim ve hareket yapısı ile bireyin bedensel ve ruhsal gelişiminde önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Birlikte oynamanın avantajı ile kişiye kaynaşmayı, beraber hareket etmeyi, paylaşmayı ve kendini ifade etmeyi öğreten Halk Oyunlarının bu özelliklerinden yola çıkarak, uygulanacak etkinliklerle ülkemiz insanının bireysel gelişiminin yanı sıra toplumsal gelişiminin de sağlanmasına katkıda bulunmaktır.
"Halk oyunları" sözcüğünün nasıl yazılacağı tartışmalıdır. Türkçe Sözlük'te ve genel görüş bileşik sözcük olduğu yönündedir. Fakat Kurumlardan bazıları "Halk Oyunları" şeklinde kullanmayı tercih etmektedir. Kimi çevrelerce de "halkdansları" şeklinde de kullanılmasına rağmen; yabancı sözcükle nitelendirilmesi de doğru görülmemektedir.
*Hora Bölgesi; Trakya.
*Zeybek Bölgesi; Dört alt gruptan oluşur. Kural olarak; 9 zamanlı ve aksak ritmli oyunlardır.
-Asıl Zeybek Bölgesi; Ege, Güney Marmara, İçbatı Anadolu.
-Teke Zeybek Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz.
- Kaşıklı Zeybek Bölgesi; Güney Marmara, Batı Karadeniz, İçbatı Anadolu ve çevresi. Bu bölgelerde karşılıklı oynanan ritüelleşmiş düzenli oyunlara da rastlanmaktadır (Zonguldak, Karabük'te olduğu gibi).
*Kaşık Oyunları Bölgesi; Konya Bölümü ve Antalya'nın doğu ilçelerinden itibaren Doğu Akdeniz çevresi.
*Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
*Halay Bölgesi; Üç alt bölümden oluşur.
- Bozkır Halayları: İç Anadolu'nun Doğusu
- Doğu Halayları: Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri
- Çukurova Halayları: Çukurova çevresi.
* Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
*Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
DİYARBAKIR
Diyarbakır yöresi halay türüne giren oyunları kendi bünyesinde barındırır. Yörede oyunlar genelde coşkuyu, sevgiyi, ahengi, hüznü, yiğitliği, mertliği ve günlük doğa olaylarını içerir. Oyunların çok eski kökeni olmasına rağmen bugünlere kadar gelmişlerdir. Bütün oyunlar yörenin yaşayış biçimi, sosyal ve kültürel ilişkilerinden etkilenmiştir. Yöre oyunlarda işler adım hemen hemen bütün oyunlarda sağa doğrudur. Aynı oyunlar farklı ilçe veya farklı köylerde aynı biçimde veya küçük nüanslarla oynanmaktadır. Bununda en büyük nedeni ise aşiretlerin bölünüp değişik yerlere yerleşmesidir.
Diyarbakır’da halk oyunları ; kına geceleri, düğün, bayram ve özel zamanlarda oynanır. Bazen sohbet ve eğlenme amaçlı gidilen yerlerde halk oyunları da oynanır. Bazen de yöreye özgü eyvanlı evlerde eğlence amaçlı bir araya gelinir ve bu muhabbetlerin açılışı halk oyunlarıyla yapılır ve ardından müzik ile devam eder, hatta bu güzel sohbetler için özel davul zurna bile temin edilir.
Yörede oyunlar genelde ağırdan başlayıp hızlanarak devam eder. Oyun formları genellikle ;
- Düz çizgi,
- Karşılıklı iki düz çizgi,
- Yarım daire,
- Daire formundadır
Bazı kırsal kesimlerde ise çeşitli biçimde diziler oluşturulur ve sözlü sözsüz ezgiler eşliğinde oynanır. Oyunlar serçe parmaklar, kollar ve avuç içlerinin birleşmesiyle oynanmaktadır. Bazı oyunlarda kollar serbest bir halde seyir gösterir.
Örneğin Çepik oyunu gibi. Yörede bazı oyunlar belli araçlar eşliğinde oynanır. Bu araçlar genelde ;
- Teşi,
- Bakraç,
- Tüfek,
- Sopa,
- Tırpan,
- Kepenek ‘tir.
Seyirlik oyunları geçmişte gerçekleşen olaylar, doğadan etkileşim, dini inançlar ve hikayelerden derlenip belli bir formda ve uygun müzikle sahneleme olayıdır. Bu oyunlar yörede halen eski canlılığını koruyarak oynanmaktadır.
- KEŞE - O
- DELİLE (DELİLO)
- GOVEND (HALAY)
- HARRANİ (ESMERİM)
- ŞUŞANE (TEK AYAK)
- DU - NIG (ÇİFT AYAK)
- ÇAÇAN
- ÇEPİK
- PAPURE
- DÜZO
- KADIN DELİLOSU
- KADIN HALAYI
- TEŞİ
- BERİ
- TEŞİ (ERKEK)
- GUR - U PEZ (KURT KUZU)
- HASAT
- KELEK
- ŞUR - U MERTAL (KILIÇ KALKAN)
- ÇÖMÇE GELİN
DİYARBAKIR YÖRESİ KIYAFETLERİ
ERKEK 1- Cemedan 2- Şalvar 3- Yelek 4- Gömlek 5- Kuşak 6- Yemeni 7- Çorap 8- Pazubent 9- Hamayli 10- Köstek 11- Mendil
KADIN 1- Kofi 2- Şeer 3- Tülbent 4- Puşi 5- Şirik 6- Fistan 7 - Kotik 8- Üçetek 9- Peştemal 10- Agabani (Bel Kuşağı) 11- Derpi 12- Çorap 13- Yeme
BİTLİS
Bitlis yöresi halk oyunları çok zengin ve çeşitlidir. Oyunlar genellikle halay yada
bar türündedir. Halay Bitlis'te "Berite" Adını alır. Alkuşya, Süzme oyunu. Tringo halay türü oyunlardır. Bitlis barı , Aşürme bar özelliği taşır.
Oyunlar kareografik düzenleri yönünden çeşitlilik gösterir. Halay ve bar özelliklerine göre oyunların el tutuşları farklıdır.
Örneğin Nare, Temirağa'da oyuncular birbirlerinin parmaklarını tutar. Hımhimi'de kol kola girer. Barlarda eller kenetlenir. Düz halaylarda oyuncular birbirlerine sarılırlar. Belli başlı oyunları:
- Güvenk
- Nare
- Çarşıda Atlas
- Memoş
- Bolağ (Balık):Attım Havaya
- Tiringo
- Temirağa
- Dello
- Botane
- Adley
- Gezal
- Dokuz Ayak
- Harkuşta
- Meyroki
- Sepe
- Garzane
- Pappori
GAZİANTEP
Halk oyunları bakımından Halay bölgesi içerisindedir . Halaylar oyuncuların yarı halka biçiminde birbirlerine tutunarak oynadıkları oyunlardır.Kadın ve erkeklerin birlikte dans ettiği bu yöremizde hasat sonunda yapılan eğlenceler işlenmektedir. Melodik yapısı zengin olan bu yöremizde danslar zaman zaman ağır,zaman zaman da çok ritmiktir. Türkmen bölgesi olan Gaziantep’te oyunlar ayrı ayrı diziler halinde de oynanmaktadır. Gaziantep gerek kız erkek giysileri ve aksesuar bakımından çok zengindir.Leylim Halayları, Kaval, Düdük, Tef ve bir türkücüden oluşan müzik grubunun eşliğinde yürütülür.
OYUN ÇEŞİTLERİ:
Dokuzlu, Oğuzlu, Çepikli-Çibikli (Havarisko da denir. ), Kırıkhan, Ağırlama, Fatige demune, Mani, Sirin Nar, Mendilli, Leylim,Meryem, Mermere, Kaba, Tam Kaba, Kirikcan, Çobanbeyli, Nahsani, Barak Halayi ya da Barak iki Kamis oyunu,üçürdüm...